Echte aard

Echte aard

At5

A)sociale huur: waarom de kloof tussen corporaties en huurders toeneemt
14 november 2023, 18.30 uur · Door Lotte Rigter




Er is een toenemende kloof tussen woningcorporaties en sociale huurders. Vooral bij grote renovaties, sloopprojecten of onderhoud kijkt een groep bewoners vaak met wantrouwen richting de corporaties. Zo ook in de wijk Amsteldorp, waar Ymere bijna 400 woningen wil renoveren en meer dan honderd wil slopen. Waar komt dit vandaan en wat kunnen corporaties doen om deze ontwikkeling tegen te gaan?

Om deze inhoud te kunnen zien, moet je cookies accepteren. Beheer cookies
In de wijk Amsteldorp, gelegen net achter het Amstelstation en gekarakteriseerd door de rode daken, is een groepje bewoners druk in de weer met posters en een handtekeningenlijst. Het is actiegroep Amsteldorp Blijft!, die strijdt tegen de voorgenomen sloop en renovatie in de wijk. Woningcorporatie Ymere, die hier bijna vijfhonderd woningen verhuurt, wil 386 woningen grondig renoveren, en 113 woningen aan de randen van de wijk slopen. Op de plek van de gesloopte woningen komen in totaal 213 nieuwbouwwoningen.

De gesloopte woningen worden vervangen door hogere panden, waardoor er ruimte is voor meer huizen. Van groot maatschappelijk belang, zo stelt Ymere, gezien de grote woningnood in Amsterdam.

'Een opgesloten wijk'
Maar voor de bewoners kwam het nieuws als een klap. "Het plan is dus dat tegenover dit lage woninkje een toren komt van minimaal vier verdiepingen. Dan zijn we opgesloten, net als een kasteel. Een wijk die opgesloten is, het is zonde", vertelt Jelle Hieminga, die met de actiegroep langs de deuren gaat om handtekeningen in te zamelen.

Dat er een wooncrisis is, begrijpt Jelle, maar hij vindt dat er niet te makkelijk moet worden omgegaan met 'het kan niet altijd hetzelfde blijven'. "Er zijn al genoeg plekken waar iets nieuws wordt neergezet. Er verandert al genoeg in Amsterdam. Het kan niet allemaal hetzelfde blijven, maar de zaken die goed zijn, waarom zou je die platgooien?"

Het rondje is een succes: iedereen die de deur opent zet meteen een handtekening tegen de sloopplannen. "Het idee dat het weggaat, maakt me nerveus", zegt een vrouw die er al tientallen jaren woont. "Er is niks over gezegd of ik terug mag komen als er gesloopt wordt. Ik krijg alleen brieven dat ik eruit kan gaan. Waarom moeten ze hier bouwen? Ga naar het Amsterdamse Bos, daar is genoeg ruimte."

"Er is veel wantrouwen van sociale huurders richting hun woningcorporatie"

CARLA HUISMAN - UVA-ONDERZOEKER
Volgens Carla Huisman, onderzoeker bij de Universiteit van Amsterdam, komt dit gevoel onder huurders van woningcorporaties vaker voor. "Huurders krijgen alleen post van de corporatie als er iets mis is, als er iets moet gebeuren, of een huurverhoging. Dan denk je als huurder meteen 'oh nee, wat is dit?"

Ze signaleert een toenemende kloof tussen de corporaties en huurders, met wantrouwen als gevolg. Dat sentiment is ook te merken in Amsteldorp. "Ik ben bang dat wij niet terug mogen komen, dat wij helemaal in een andere wijk geplaatst worden", vertelt een man wiens huis als zoekgebied voor sloop staat aangewezen. "Ze houden ons aan het lijntje. We krijgen steeds nieuwe brieven in de buurt over onderzoeken voor sloop en het duurt allemaal al zo lang. Dus er is twijfel."

Dat Ymere heeft aangegeven dat voor de bewoners wiens huizen mogelijk gesloopt worden een zogenoemde terugkeergarantie is - een woning in het dorp zelf krijgen of met voorrang elders een woning huren - neemt het wantrouwen in de buurt klaarblijkelijk niet weg.

'Paternalistisch'
Huisman stelt dat woningcorporaties enigszins paternalistisch kunnen zijn in hun houding naar huurders. "Dus ze denken dat ze het beter weten. Als jij als huurder zegt dat iets niet goed gaat, dat er bijvoorbeeld een lekkage is, dan moeten ze het serieus nemen. En niet zeggen dat je misschien zelf beter moet signaleren."

Dat is precies de ervaring van Barbara Lin, die al twintig jaar een woning huurt van Stadgenoot in West. Ze laat ons een foto zien van een diepe scheur in de slaapkamermuur van vijf centimeter diep. "Ze wilden hier een stukadoor voor sturen. Daarvan zei ik 'nee, de muur moet kaal want die barst loopt door het baksteen'. Toen is er tegen mij gezegd: 'ja, maar in de ogen van bewoners is het altijd erger dan het écht is."

De grote scheur in de muur - AT5
De grote scheur in de muur - AT5
Voor Barbara werd het woonplezier na het vele achterstallig onderhoud steeds minder. Bij ieder mankement maakte ze keurig een melding, maar er kwamen nauwelijks structurele en duurzame oplossingen, waardoor de problemen alsmaar terugkwamen.

"Ik heb me niet serieus genomen gevoeld. Je belt met de klantenservice, of chat met een medewerker van de afdeling webcare, en zij doen niets anders dan een telefoon opnemen. Daarmee ligt je probleem niet op de juiste afdeling. Als bewoner ben je afhankelijk van wat ze in de computer invullen wat naar welke afdeling het moet. Als daar iets misgaat, dan ben ik als bewoner de pineut."

"Als je vijf keer over een lekkage belt en er gebeurt niets, dan denk je op een gegeven moment 'waarom zou ik nog'?"

BARBARA LIN - HUURDER STADGENOOT
En dus neemt Barbara een alternatieve route: alle mankementen melden op X. Volgens haar - helaas - de meest efficiënte manier om in contact te komen met Stadgenoot. "Ik trek m'n mond wel open, maar mijn buren hebben het opgegeven en dat snap ik. Als je vijf keer over een lekkage belt en er gebeurt niks, dan denk je op een gegeven moment 'waarom zou ik nog'? Dan leg je die handdoek zelf weer neer en blijf je dweilen."

Enkele weken terug keerde het tij toen Barbara aanwezig bij een bijeenkomst in De Balie over sociale huur. Daar kwam ze in direct contact met de corporaties en deed haar verhaal. Niet lang daarna werd ze persoonlijk uitgenodigd op het kantoor van Stadgenoot voor een gesprek. Het eindresultaat is dat ze nu het hele pand gaan onderzoeken.

Reactie van Stadgenoot:

"Mevrouw Lin heeft de problemen op veel manieren onder onze aandacht gebracht. Dat het al zo lang duurt, trekken we ons zeker aan. Dat hebben we niet goed gedaan. In eerste instantie kregen we verschillende, individuele reparatieverzoeken binnen. Vaak lijkt er dan sprake van ‘even iets fiksen’, maar zit daar een veel groter probleem met de woning, of zelfs een heel woonblok achter. Dat kun je niet altijd meteen zien, helaas. Door vele meldingen achter elkaar ontstond uiteindelijk een duidelijk beeld dat er problemen bij drie woongebouwen in de straat spelen. Er was helaas niet één aanspreekpunt voor de wijk. Dat is er nu wel.

Dat er nu een nulmeting gedaan wordt is een hele geruststelling voor Barbara. "Hierdoor heb ik ook meer inzicht in hoe de processen bij hen lopen en waarom een lekkage niet zo snel gemaakt kan worden."

Maar voor de meeste huurders met problemen komt een uitnodiging op kantoor niet zo snel. Zij kunnen wel contact opnemen met Stichting !WOON, die huurders in de stad helpt met conflicten of huurvragen. In de eerste helft van 2023 kwamen er ruim 21 duizend contacten binnen over specifiek woningcorporaties, voornamelijk over achterstallig onderhoud en energiekosten.

De stichting laat weten zelf ook moeite te hebben met het bereiken van woningcorporaties, mede door de lange wachttijden bij het klantcontactcentrum. Volgens onderzoeker Huisman doet dat de onderlinge relatie geen goed. "Een huurder is geen klant. Iets met een keuzemenu is zo bedrijfsmatig."


Dan weer terug naar Amsteldorp, waar het al drie jaar geleden is sinds de bewoners een eerste brief kregen over de sloop- en renovatieplannen. Omdat de bewoners en de bewonerscommissie toentertijd niet om advies was gevraagd, werd Ymere teruggefloten. Nu zegt de corporatie in nauw overleg te zijn met de commissie over de plannen en heeft ze meermaals uitstel gegeven om met een nieuw advies te komen.

"Sindsdien laten ze ons eigenlijk in onrust achter", vindt Jelle van de actiegroep. "Ze moesten terugkrabbelen, het opnieuw onderzoeken. Maar sindsdien blijven ze maar praten over een zoekgebied en wij weten niet waar we aan toe zijn. Wij wonen ook in woningen die gewoon werk en onderhoud nodig hebben, maar we hebben geen idee wanneer dat nou gaat gebeuren. Dat wordt ondergesneeuwd door de sloopplannen."

"Corporaties moeten huurders zien als een serieuze gesprekspartner"

CARLA HUISMAN - ONDERZOEKER UVA
Die onzekerheid kan volgens Huisman bedreigend overkomen. "Ze kunnen in Amsterdam ook niet zomaar ergens anders gaan wonen met deze wooncrisis. Dus als de verhuurder je dan niet serieus neemt of niet goed luistert, dat zorgt ervoor dat mensen niet kunnen slapen."

Maar, zo stelt Huisman, er gaat ook veel goed. Zo zijn de corporaties de laatste jaren bezig met een transformatie: bewoners worden meer betrokken en er wordt meer onderhoud uitgevoerd. Zo laat Stadgenoot weten de komende vijf jaar meer dan 300 miljoen euro te investeren in onderhoudsprojecten.

"Je moet huurders niet alleen beter meenemen in de plannen, maar ze zijn ook gewoon een serieuze gesprekspartner. Die mensen wonen daar al lang, ze hebben echt wel inzicht in die woningen en wat er nodig is", aldus Huisman.

Blijven strijden
Namens de Amsteldorpers wil Jelle de corporaties nog meegeven om vooral goed te luisteren. "En eerlijk en transparant zijn. Realiseren dat de houding die ze nu hebben hier heel veel onrust veroorzaakt. Hierdoor kunnen mensen niet renoveren of moderniseren. Ze laten het dorpje op deze manier verloederen, en het zou wat zijn als dat uiteindelijk de reden is dat zeggen: 'we kunnen het maar beter platgooien'."

Ymere laat weten rechtstreeks met de bewonerscommissie te willen overleggen en niet met de media.

Sterke punten
Het is gewoon heel slecht bij stadgenoot zitten

Zwakke punten
Het lijkt dit jaar nog slechter geworden te zijn.